Το κοινό λεξιλόγιο της ελληνικής και της τουρκικής γλώσσας

Ο γλωσσικός δανεισμός είναι ένα φυσικό, θα λέγαμε, φαινόμενο, το οποίο αφορά κάθε γλώσσα στο πλαίσιο των ποικιλόμορφων και γενικότερων, άμεσων ή έμμεσων, πολιτισμικών επιδράσεων που σημειώνονται μεταξύ ανθρώπινων κοινοτήτων σε δεδομένες ιστορικές συνθήκες. Δεν υπάρχει γλώσσα στον κόσμο που να μην έχει δεχτεί την επίδραση μιας ή περισσότερων άλλων γλωσσών, συγγενικών ή όχι. Η ελληνική γλώσσα, στη διαχρονία της, έχει δεχτεί επιδράσεις από διάφορες γλώσσες γνωστής ή άγνωστης ταυτότητας, πολλές από τις οποίες δεν ομιλούνται πλέον μερικά παραδείγματα γνωστών -ομιλούμενων ή μη ομιλούμενων πλέον- γλωσσών που δάνεισαν στοιχεία άμεσα στην ελληνική γλώσσα είναι η αιγυπτιακή, η φοινικική, η εβραϊκή, η λατινική, η αρχαία σλαβική, η γοτθική, η αρομουνική, η αλβανική, η βενετική, η γενουατική, η ιταλική, η γαλλική, η γερμανική, η αγγλική κυρίως έμμεσος δανεισμός, μέσω των προαναφερθεισών ή άλλων γλωσσών, παρατηρείται επίσης στην ελληνική από γλώσσες όπως η αραβική, η περσική, η σινική, η ιαπωνική, η ρωσική, η ισπανική, η πορτογαλική, η ουγγρική, οι σκανδιναβικές γλώσσες, κάποιες γλώσσες των ιθαγενών της Αμερικής, της Αφρικής, της Ωκεανίας κ.ά. Από τις διάφορες δανείστριες γλώσσες που επιδρούν σε κάποια άλλη γλώσσα, φυσικό είναι η μεγαλύτερη επίδραση να ασκείται συχνά από γλώσσες που εμφανίζουν τη στενότερη γενετική ή γεωπολιτισμική συγγένεια με τη δανειολήπτρια, διότι σε τέτοιες περιπτώσεις οι λεξιλογικές, φωνητικές, μορφολογικές, συντακτικές και λοιπές ομοιότητες μεταξύ δανείστριας και δανειολήπτριας γλώσσας συμβάλλουν στην εύκολη απορρόφηση στοιχείων της τελευταίας από την πρώτη (π.χ. γαλλική επίδραση στην ιταλική). Συχνή είναι, ωστόσο, και η περίπτωση επίδρασης μιας γλώσσας σε άλλη που δεν έχει καμία συγγένεια με την πρώτη (π.χ. τουρκική επίδραση στην ελληνική). Κάποιες φορές, συνήθως σε περιπτώσεις ισόρροπης πολιτισμικής ισχύος και/ή ειρηνικής (ή σχετικά ειρηνικής) συνύπαρξης των κοινοτήτων που χρησιμοποιούν τη δανείστρια και τη δανειολήπτρια γλώσσα, η κατεύθυνση του δανεισμού είναι αμφίδρομη (π.χ. αλληλεπίδραση μεταξύ μεσαιωνικής ελληνικής και βενετικής). Όταν η επίδραση είναι μονόδρομη ή η αλληλεπίδραση είναι αισθητά άνιση (αυτή είναι και η συχνότερη περίπτωση), αυτό συνήθως οφείλεται στην άνιση πολιτισμική ισχύ μεταξύ των γλωσσικών κοινοτήτων που αφορά ο δανεισμός (π.χ. αραβική επίδραση στην τσετσενική) ωστόσο, επειδή το φαινόμενο του γλωσσικού δανεισμού είναι πολυπαραμετρικό, δεν είναι βέβαιο ότι η πιο "καλλιεργημένη" γλώσσα θα επιβληθεί απαραίτητα στη λιγότερο "καλλιεργημένη", γι' αυτό και έχουμε περιπτώσεις όπου η υπέρμετρη βία και επιβολή ενός αλλόγλωσσου κατακτητή οδηγεί σε έντονο δανεισμό από τη γλώσσα του τελευταίου προς τη γλώσσα του κατακτημένου. Σε αυτή την τελευταία περίπτωση εμπίπτει η περίπτωση δανεισμού από την τουρκική προς τη νεότερη ελληνική, η οποία, κατά τα περίπου 400 χρόνια κατάκτησης των ελληνικών περιοχών από τους Οθωμανούς, έφερε στην ελληνική αρκετές λέξεις όχι μόνο τουρκικής, αλλά και αραβικής και περσικής προέλευσης, καθώς οι τελευταίες αποτελούσαν σημαντικό μέρος της επίσημης γλώσσας του οθωμανικού κράτους. [...] (Από το προλογικό σημείωμα του Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Παναγιώτη Γ. Κριμπά)

Προλογικό σημείωμα Ιστορικά στοιχεία Σημείωμα συντακτών Συντομογραφίες, όροι και σύμβολα Συμπληρωματικές πληροφορίες για την καλύτερη χρήση του Κ. Λ. Τουρκικές λέξεις στην ελληνική γλώσσα Ελληνικές λέξεις στην τουρκική γλώσσα Στατιστικά στοιχεία Α Τουρκικές λέξεις στο ελληνικό λεξιλόγιο 1. Γραμματική κατάταξη 2. Θεματικές περιοχές Β. Ελληνικές λέξεις στο τουρκικό λεξιλόγιο 1. Γραμματική κατάταξη 2. Θεματική κατάταξη Γ. Παρατηρήσεις - Σημειώσεις