Η παιδεία στον Πόντο (1682-1922). Από τον σεβαστό Κυμινήτη και τον Περικλή Τριανταφυλλίδη ως τον Νίκο Καπετανίδη

Στις μέρες μας, αντιμέτωποι πλέον οι Πόντιοι με νέες ιστορικές προκλήσεις, όπως η διεθνής προβολή και αναγνώριση της Γενοκτονίας που διέπραξαν σε βάρος τους τα κεμαλικά στρατεύματα κατάφεραν, χάρις στις παρεμβάσεις τους στη διεθνή κοινότητα, να καταστήσουν τον Πόντο πρόσφορο πεδίο έρευνας της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Η μελέτη, επομένως, της παιδείας του Πόντου δεν είναι απλά και μόνο ανάγκη που εντάσσεται στη πολιτισμική μνήμη της ομάδας και επομένως την αφορά. Είναι αίτημα επιστημονικό που ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα ενός μεγάλου μέρους της ακαδημαϊκής κοινότητας σε διεθνή κλίμακα. Το παρόν εγχείρημα αποτελεί μικροϊστορία, στο βαθμό που, ως κριτήριο για τον προσδιορισμό της έννοιας, λαμβάνεται ο περιορισμένος χώρος εστίασης, που, στην περίπτωσή μας, είναι ο Πόντος. Αποτελεί όμως και μέρος της ευρύτερης εθνικής ιστορίας, αφού απαντά με το δικό του τρόπο στη λογική περί ελλαδοκεντρικής και όχι ελληνοκεντρικής ιστορίας, τάση που καθιερώθηκε από τη σχολική ιστορία και τους υπεύθυνους παιδείας στο επίσημο Ελληνικό Κράτος. Από την πλευρά του, το βιβλίο φιλοδοξεί, αξιοποιώντας για πρώτη φορά το περιεχόμενο των πρωτογενών πηγών του Πόντου, όπως οι εφημερίδες ή τα περιοδικά της περιοχής του Πόντου, της Κωνσταντινούπολης ή των Αθηνών, αλλά και τη σχετική βιβλιογραφία και τις μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της παιδείας της περιόδου, να διαμορφώσει ένα αξιόπιστο επιστημονικό ερμηνευτικό εργαλείο για την ανάγνωση της εκπαιδευτικής και πνευματικής ιστορίας του Πόντου. Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε στους Αδελφούς Κυριακίδη για την έκδοση του παρόντος, στην κ. Άννα Θεοφύλακτου, για την ευγενική παραχώρηση μέρους του φωτογραφικού υλικού και στο ζεύγος Κορδαλή για τη στοιχειοθεσία. Ευχαριστούμε θερμά τον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Ευστάθιο Πελαγίδη για τις γλωσσικές υποδείξεις του. (Από τον πρόλογο των συγγραφέων)

Αντί Προλόγου Περιεχόμενα Μεθοδολογικά ζητήματα Περιοδοποίηση - Συγκείμενο Ο Πόντος μέσα στο χρόνο (1000 π.Χ. - 1683 μ.Χ) ΚΕΦ.1ο Το Φροντιστήριο Τραπεζούντας (1683-1850) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ 1.1 «Κυκλοπαιδεία και κλάσις των τελειότερων μαθημάτων» στο Φροντιστήριο Τραπεζούντος (1682-1689) 1.1.1 Τυπολογική ταξινόμηση του Φροντιστηρίου του Κυμινήτη (1682-1689): από τον ιδιωτικό χαρακτήρα στις προσδοκίες για ηγεμονική εξάρτηση 1.1.2 Τα διδασκόμενα μαθήματα στο Φροντιστήριο του Κυμινήτη (1682-1689) 1.2 Το Φροντιστήριο ως κοσμική σχολή Νικόδημου (1689-1816) 1.2.1 Τυπολογική ταξινόμηση του Φροντιστηρίου (1689-1816) η μετεξέλιξη σε ιδιοσυντήρητο ηγεμονικό 1.2.2 Τα διδασκόμενα μαθήματα στο Φροντιστήριο την περίοδο 1689-1816 1.2.3 Οι δάσκαλοι του Φροντιστηρίου (1869-1816) 1.3 Το Φροντιστήριο Τραπεζούντος από τον Σάββα Τριανταφυλλίδη ως τον Περικλή Τριανταφυλλίδη (1816-1849) Εισαγωγικά 1.3.1 Η πρώιμη περίοδος (1817-1844) 1.3.2 Η μεταβατική περίοδος του Φροντιστηρίου (1844-1849) 1.3.3 Είδη σχολείων στην Τραπεζούντα με κριτήριο την εσωτερική τους λειτουργία ως το 1850 [...] ΚΕΦ.2ο Κοινοτισμός και εκπαίδευση στον Πόντο (1850-1908) ΚΕΦ.3ο Εθνικισμός και εκπαίδευση στον Πόντο (1909-1917) ΚΕΦ.4ο Ο Ελληνισμός της Ρωσίας και οι γέφυρες με τον ιστορικό Πόντο ως το 1922 ΚΕΦ.5ο Η κατάσταση στον ιστορικό Πόντο μετά την ανακατάληψη της Τραπεζούντος από τους Τούρκους (1917-1922) Παράρτημα Βιβλιογραφία Αλφαβητικό Ευρετήριο Φωτογραφικό Παράρτημα