Η εκπαίδευση των Ελλήνων στον Πόντο

Οι απόγονοι των ξεριζωμένων Ελλήνων του Πόντου ζούμε στο παρόν με κατεύθυνση το μέλλον, όποιο κι αν είναι αυτό, όποιο κι αν δημιουργήσουμε. Το παρελθόν δεν μπορούμε να το αναδημιουργήσουμε, αλλά μπορούμε και οφείλουμε να το θυμόμαστε. Γιατί η μνήμη του παρελθόντος δίνει νόημα, συνοχή και περιεχόμενο στην ζωή και στην ύπαρξη του ανθρώπου. Γιατί η μνήμη δεν είναι ένας απλός χρονικογράφος των περασμένων βιωμάτων μας, αλλά και ο προσωπικός μας χρόνος όπου αγκυροβολούν οι εμπειρίες μας. Εκεί αγκυροβόλησε και ο βαθύς και μεγάλος πόνος της ύπαρξής μας -ο ανεξήγητος κι ακατανόητος για πολλούς- κι ας πέρασαν ενενήντα χρόνια από την στιγμή εκείνη που η Ιστορία επιφύλαξε τραγική και άδικη μοίρα για τους προγόνους μας. Ανεξήγητα κι ακατανόητα, ωστόσο σαγηνευτικά και μυστηριώδη, προβάλλουν από το βάθος της ψυχής μας, ζητώντας επιτακτικά απάντηση, τα ερωτήματα: "Πώς γίνεται και λατρεύουμε αυτό που δεν είδαμε, πώς γίνεται και νοσταλγούμε αυτό που δεν ζήσαμε". Ο συντάκτης αυτών των γραμμών αναζητώντας επί μακρόν απαντήσεις στα προαναφερόμενα ερωτήματα οδηγήθηκε στην παρεμφερή με το "ομαδικό ασυνείδητο" του Karl Jung έννοια του "προσφυγικού ασυνείδητου", βρίσκοντας ικανοποιητικές απαντήσεις. Το προσφυγικό ασυνείδητο κληροδοτήθηκε στις μετά την Γενοκτονία και τον Ξεριζωμό γενιές κατά μυστηριακό και μυσταγωγικό τρόπο. Ενσυνείδητα όμως οι γενιές αυτές έγιναν κοινωνοί των "αχράντων μυστηρίων" της αλησμόνητης και λατρευτής πατρίδας των προγόνων. Με διαδικασίες πολύχρονες και ψυχικές διεργασίες πολυσύνθετες συντελέστηκε η μεταλαμπάδευση της συλλογικής μνήμης και πραγματοποιήθηκε η μετάβαση από το ασυνείδητο στο συνειδητό. Καταλυτικό και καθοριστικό ρόλο για την χαρτογράφηση και τον ορισμό της "πατρίδας" διαδραμάτισαν τα άφθαρτα υλικά που καθένας διαφύλαξε από παιδί βαθιά μες στην ψυχή του. Τα πολύτιμα αυτά πετράδια συγκρότησαν το μωσαϊκό της μνήμης του, τα τιμαλφή της συνείδησής του. Εξ άλλου και τα τραγικά γεγονότα της "Εξόδου" εκτυλίχθηκαν πάρα πολύ γρήγορα. Η ταχύτητά τους ήταν πολύ μεγάλη και για τον λόγο αυτό η ξεριζωμένη γενιά και οι απόγονοί της δεν μπόρεσαν να ολοκληρώσουν αυτό που ονομάζεται "διεργασία πένθους". Ο βιαίως αποκοπείς ομφάλιος ρόλος της ύπαρξης παρέμεινε πληγή ανοιχτή και χαίνουσα επί μακρόν. Την πληγή αυτή επιζητούν να θεραπεύσουν, διακονώντας την περί Πόντου έρευνα, πολλοί ερευνητές, "εν οις" και ο υπογραφόμενος. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης), Περιεχόμενα Συντομογραφίες

Πρόλογος Εισαγωγή 1. Ο ΠΟΝΤΟΣ ΑΝΑ ΤΟΥΣ ΑΙΩΝΑΣ 2. Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ -Προχριστιανική εποχή -Χριστιανική εποχή Η διάδοση του χριστιανισμού στον Πόντο Η Εκκλησία του Πόντου μέχρι το 1461 "Η Μεγάλη Εκκλησία σε αιχμαλωσία" 3. ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1830-1923 4. Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ Εισαγωγικά Περίοδος αρχαιότητας Μεταχριστιανική περίοδος ως την άλωση της Τραπεζούντας το 1461 Περίοδος από την άλωση της Τραπεζούντας ως το 1830 5. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1830-1923 -Εισαγωγικά -Σημαντικοί Παράγοντες για την Ανάπτυξη της Εκπαίδευσης των Ελλήνων στον Πόντο -Στάδια και Φάσεις Ανάπτυξης της Εκπαίδευσης -Ίδρυση Σχολείων -Εποπτεία Σχολείων -Σχολικά κτίρια -Είδη Σχολείων Νηπιαγωγεία Δημοτικά Σχολεία Αλληλοδιδακτικά και Συνδιδακτικά Σχολεία Αστικά Σχολεία ή Αστικές Σχολές Σχολαρχεία ή Ελληνικά Σχολεία Ημιγυμνάσια Γυμνάσια Παρθεναγωγεία Ιερατικές Σχολές Ιδιωτικά Σχολεία - Ιδιωτικά Μαθήματα - Διάφορα Σχολεία Τα Περιώνυμα Σχολεία του Πόντου Το Φροντιστήριον Τραπεζούντας Το Φροντιστήριον Αργυροπόλεως -Διδακτικό Προσωπικό Ικανότητες και Προσόντα των Εκπαιδευτικών Πρόσληψη Εκπαιδευτικών Η απόλυση του δασκάλου με τις "επαναστατικές θεωρίες" Αμοιβές και κοινωνική πρόνοια για τους Εκπαιδευτικούς Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Μορφές δασκάλων στον Πόντο -Φοίτηση μαθητών Αμοιβές και ποινές Μαθητικοί σύλλογοι -Μέθοδοι Διδασκαλίας - Αναλυτικά Προγράμματα Μέθοδοι Διδασκαλίας Αναλυτικά Προγράμματα -Τα σχολικά εγχειρίδια Εποπτικά Μέσα Βιβλιοθήκες - Αναγνωστήρια -Το γλωσσικό ζήτημα και ο εκπαιδευτικός δημοτικισμός -Εξετάσεις, Σχολικές Γιορτές και Εκδηλώσεις Εξετάσεις Σχολικές Γιορτές και Εκδηλώσεις -Στιγμιότυπα από την σχολική ζωή "Η κηδεία του Σουλτάνου" Ο μουντζουρωμένος κατάλογος "Τ' Αντώνογλη τα ξυλόπα" "Οι Επαναστάτες μαθητές" -Φιλεκπαιδευτικοί Σύλλογοι -Η Εκπαίδευση των Ελλήνων του Πόντου ως ιδεολογικός μηχανισμός -Ο ρόλος του τύπου 6. ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΔΗΜΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ 7. ΤΑ ΞΕΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ 8. ΕΞΕΧΟΥΣΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ Διαπιστώσεις - Συμπεράσματα Βιβλιογραφία Παράρτημα Χαρτών - Εγγράφων - Φωτογραφιών Ευρετήριο Βιογραφικό σημείωμα του συγγραφέα