Ελληνική εκπαίδευση και πνευματική ζωή στην Τραπεζούντα του Πόντου (1461-1922)

Η μελέτη αυτή ήταν έτοιμη τον Οκτώβριο του 1986 και κατατέθηκε, ως μεταπτυχιακή εργασία στα πλαίσια του μεταπτυχιακού κύκλου του μαθήματος της Ιστορίας των Χωρών της Χερσονήσου του Αίμου. Η μακροχρόνια όμως απουσία μου στο εξωτερικό (1986-1991) δεν μου επέτρεψε να ασχοληθώ με την έκδοσή της. Το διάστημα που μεσολάβησε από τότε θεώρησα πως ήταν αρκετό, ώστε να δημοσιευτούν στο μεταξύ σχετικές με το θέμα μου ερευνητικές εργασίες, που θα έφερναν στο φως τις πηγές και τα στοιχεία που χρησιμοποίησα, οπότε και η δημοσίευση της δικής μου μελέτης θα κινδύνευε να αποτελέσει πολύ μικρή συμβολή στην ιστορία του ποντιακού ελληνισμού. Η αλήθεια είναι πως από το 1986 μέχρι σήμερα δημοσιεύτηκαν αξιόλογα ιστορικά έργα, που θεματολογικά καλύπτουν την περίοδο ή μέρος της περιόδου που μελετώ, η αναφορά τους όμως στην εκπαιδευτική και πνευματική ζωή της Τραπεζούντας ή απουσιάζει εντελώς ή είναι πάρα πολύ περιορισμένη. Το γεγονός αυτό λοιπόν με οδήγησε στην απόφαση να προχωρήσω στην έκδοση της παρούσας μελέτης αναμορφώνοντας το κείμενο του 1986 στο μεγαλύτερό του μέρος και εμπλουτίζοντάς το με νεότερα στοιχεία που ήρθαν στο φως μετά το 1986. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ 1461 - 1682: ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ 1682 - 1850: ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΝ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ, Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ 1850 - 1922: Η ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΙΟΙ ΛΟΓΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ